2-5. Ocena zgodności wyrobów, maszyn i urządzeń z wymaganiami bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.

    dr hab inż. Dariusz Pleban prof. nadzw. CIOP-PIB - Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

    2-5.5. Ocena zgodności środków ochrony indywidualnej w krajach Unii Europejskiej

      Zakres, kryteria i zasady oceny zgodności środków ochrony indywidualnej w UE określa dyrektywa 89/686/EWG dotycząca środków ochrony indywidualnej [10] ze zmianami wprowadzonymi dyrektywami 93/68/EWG, 95/93/EWG oraz 96/58/WE (fol. nr 23). W Polsce dyrektywa 89/686/EEC została wdrożona w drodze rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej [23].


    fol. nr 23

    2-5.5.1. Zakres oceny zgodności środków ochrony indywidualnej

      Zakres wyrobów, których dotyczy dyrektywa 89/686/EWG, wynika z definicji środków ochrony indywidualnej podanej w tej dyrektywie. Zgodnie z tą definicją środki ochrony indywidualnej są to urządzenia lub wyposażenie przewidziane do noszenia bądź trzymania przez pracownika w celu ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń, które mogą mieć wpływ na jego zdrowie lub bezpieczeństwo podczas pracy (fol. nr 24).


      fol. nr 24

      Do środków ochrony indywidualnej zalicza się:
      • zespoły składające się z kilku urządzeń lub rodzajów wyposażenia, które zostały ze sobą połączone przez producenta celem ochrony człowieka przed jednym lub wieloma jednocześnie występującymi zagrożeniami,
      • urządzenia lub wyposażenie ochronne, połączone (rozłącznie lub nierozłącznie) z nieochronnym środkiem wyposażenia indywidualnego noszonym lub też trzymanym przez osobę w celu wykonywania określonych czynności,
      • wymienne składniki środków ochrony indywidualnej, które są istotne dla ich właściwego funkcjonowania i używane wyłącznie do takich środków

      W załączniku nr I do dyrektywy znajduje się wykaz rodzajów środków ochronnych nie podlegających ocenie zgodności na jej podstawie, który obejmuje:

      • środki ochrony indywidualnej uwzględnione w innych dyrektywach, przyjętych w tym samym celu co omawiana dyrektywa (np. dyrektywie w sprawie bezpieczeństwa na morzu 96/98/EWG),
      • środki ochrony indywidualnej zaprojektowane i wytworzone na użytek sił zbrojnych lub jednostek odpowiedzialnych za ochronę porządku publicznego (hełmy, tarcze itp.),
        środki ochrony indywidualnej przeznaczone do ochrony osobistej (pojemniki aerozolowe, osobista broń odstraszająca itp.),
      • środki ochrony indywidualnej zaprojektowane i wytworzone na użytek prywatny do ochrony przed:

        - niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (nakrycia głowy, odzież sezonowa, obuwie, parasole itp.),
        -wilgocią i wodą (rękawice do zmywania naczyń itp.),
        -ciepłem (rękawice itp.),
      • środki do ochrony lub ratowania ludzi na statkach lub statkach powietrznych, które nie są przeznaczone do stałego noszenia (np. środki zwiększających wyporność dla pasażerów statków powietrznych lub statków),
      • hełmy i wizjery przeznaczone dla użytkowników dwu- i trzykołowych pojazdów motocyklowych.

    2-5.5.2. Kryteria oceny zgodności środków ochrony indywidualnej z wymaganiami bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia


      Kryteria oceny zgodności środków ochrony indywidualnej są określone w załączniku nr II do dyrektywy 89/686/EWG. Załącznik ten zawiera zasadnicze wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczące tych środków i dzieli się na następujące rozdziały:

      1. Ogólne wymagania dla wszystkich środków ochrony indywidualnej.

      2. Dodatkowe wymagania wspólne dla różnych klas typów środków ochrony indywidualnej.

      3. Dodatkowe wymagania właściwe dla poszczególnych rodzajów zagrożeń.

      Podobnie jak w przypadku dyrektywy dotyczącej maszyn, wymagania zawarte w dyrektywie 89/686/EWG są sformułowane w sposób ogólnikowy. W celu zapewnienia przez producenta zgodności środków ochrony indywidualnej z tymi wymaganiami, a następnie umożliwienia oceny tej zgodności przez trzecią stronę konieczne jest posługiwanie się zharmonizowanymi normami europejskimi, opracowywanymi przez CEN i CENELEC.
    2-5.5.3. Procedury oceny zgodności środków ochrony indywidualnej


      Dyrektywa 89/686/EWG wprowadza podział środków ochrony indywidualnej na trzy grupy pod względem ich przynależności do kategorii ryzyka związanego z użytkowaniem (fol. nr 25a, 25b) oraz ustala różne procedury certyfikacji dla poszczególnych grup tych środków. W dyrektywie zdefiniowano grupy środków ochron indywidualnej podporządkowane do kategorii najmniejszego i największego ryzyka.

      Kategoria dotycząca najmniejszego ryzyka (kategoria nr I) obejmuje środki ochrony indywidualnej o konstrukcji prostej. Projektant zakłada, że ich użytkownik może sam ocenić skuteczność ochrony przed minimalnymi zagrożeniami, których skutki, jeżeli są stopniowo narastające, mogą być łatwo zidentyfikowane przez użytkownika we właściwym czasie (fol. nr 26a)(fol. nr 26b)(fol. nr 26c).

          Kategoria I (1)
      fol. nr 26a    
          Kategoria I (2)
      fol. nr 26b    
          Kategoria I (3)
      fol. nr 26c    

      Kategoria nr I obejmuje w szczególności środki przeznaczone do ochrony przed:


      - działaniami czynników mechanicznych, których skutki są powierzchowne (np.: rękawice ogrodnicze, ochrony palców itp.),

      - środkami czyszczącymi o słabym i łatwo odwracalnym działaniu (np.: rękawice chroniące przed detergentami itp.),

      - zagrożeniami związanymi z manipulacją gorącymi przedmiotami o temperaturze nie wyższej niż 50° C (np.: rękawice, fartuchy),

      - czynnikami atmosferycznymi bez uwzględniania czynników wyjątkowych i ekstremalnych (np. nakrycia głowy, obuwie),

      - słabymi uderzeniami i drganiami, których skutki nie mogą powodować nieodwracalnych uszkodzeń ciała (np.: lekkie hełmy, rękawice, obuwie),

      - światłem słonecznym (np. okulary przeciwsłoneczne) (fol. nr 26b)

      fol. nr 26b

      Kategoria nr III, dotycząca największego ryzyka, obejmuje środki ochrony indywidualnej o konstrukcji złożonej, przewidziane do ochrony przed zagrożeniem życia lub zagrożeniami, które mogą powodować poważne i nieodwracalne uszkodzenia zdrowia; ich działania użytkownik nie może zidentyfikować dostatecznie szybko (fol. nr 26b).

          Kategoria III (1)
      fol. nr 26d    

      W szczególności kategoria ta obejmuje:
      - sprzęt ochrony układu oddechowego, chroniący przed stałymi lub ciekłymi aerozolami lub gazami drażniącymi, niebezpiecznymi, toksycznymi lub promieniotwórczymi,
      - sprzęt ochrony układu oddechowego, zapewniający pełną izolację od atmosfery, łącznie z używanym przy nurkowaniu,
      - środki ochrony indywidualnej zapewniające ochronę przed zagrożeniami chemicznymi lub promieniowaniem jonizującym,
      - sprzęt ochronny do użytku w środowiskach o wysokiej temperaturze, których skutki oddziaływania są porównywalne do działania powietrza o temperaturze 100° C lub wyższej i w których może występować promieniowanie podczerwone, płomienie lub narażenie na duże rozpryski roztopionego metalu,
      - sprzęt ochronny do użytku w środowiskach o niskiej temperaturze, których skutki oddziaływania są porównywalne do działania powietrza o temperaturze -50° C lub niższej,
      - sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,
      - środki ochrony indywidualnej chroniące przed porażeniem prądem elektrycznym oraz stosowane do izolacji przy pracach z wysokim napięciem prądu elektrycznego (fol. nr 26e, fol. nr 26f, fol. nr 26g).


          Kategoria III(2)
      fol. nr 29a    


          Kategoria III(3)
      fol. nr 29b    


          Kategoria III(4)
      fol. nr 29c    

      Do kategorii nr II należą środki ochrony indywidualnej o konstrukcji pośredniej, tzn. takie, które nie należą do I lub III kategorii ryzyka, a więc między innymi środki ochrony słuchu, hełmy przemysłowe, gogle i okulary ochronne oraz rękawice, buty i odzież, chroniące np. przed zagrożeniami mechanicznymi (fol. nr 30).

          Kategoria II
      fol. nr 30    

      Środki ochrony indywidualnej kategorii nr I podlegają procedurze oceny zgodności pn. "wewnętrzna kontrola produkcji" - moduł A .

      Środki ochrony indywidualnej kategorii nr II są, zgodnie z dyrektywą, poddawane ocenie na etapie projektowania oraz wydawania przez producenta lub dystrybutora odpowiednich deklaracji zgodności wyrobów z zatwierdzonym typem. Odpowiada to procedurze oceny zgodności składającej się z modułów B i C, zgodnie z systemem modułowym podanym na fol. nr 9a i 9b.


      fol. nr 9a



      fol. nr 9b