3-6. Geometria stanowisk pracy siedzącej, stanowiska do pracy z komputerem

dr med. Joanna Bugajska - Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pańśtwowy Instytut Badawczy

3-6.5 Warunki środowiskowe

3-6.5.1. Oświetlenie

Praca przy komputerze wiąże się z co najmniej dwoma, różniącymi się od siebie, zadaniami wzrokowymi:

• czytaniem drukowanego tekstu na dokumencie i znaków na klawiaturze

• czytaniem znaków na monitorze (znaki mogą być jasne na ciemnym tle lub ciemne na jasnym tle).

W związku z tym należy stosować takie oświetlenie, aby zapewnić dobre warunki widzenia w przypadku obu ww. zadań wzrokowych. Wysoki poziom natężenia oświetlenia jest niezbędny na płaszczyznie klawiatury i stołu, lecz w płaszczyznie ekranu jest niekorzystny ze względu na obniżenie kontrastu luminancji znaków i tła na ekranie.

W Polsce do tej nie ustalono jednoznacznych i szczegółowych wymagań dotyczących oświetlenia pomieszczeń z komputerami.


Natężenie oświetlenia

Podstawowym parametrem oświetlenia, który ocenia się na stanowisku pracy, jest poziom natężenia oświetlenia. Zgodnie z polską normą powinien on wynosić 500 lx [8]. Do zapewnienia optymalnych warunków pracy wzrokowej nie wystarczy jednak tylko odpowiedni poziom natężenia oświetlenia. Na świecie opracowano wiele zaleceń, w których uwzględniono specyfikę pracy wzrokowej przy komputerze. W normach zagranicznych jest podany zakres zalecanego poziomu natężenia oświetlenia, który zawiera się w przedziale 300 ÷ 750 lx. Wybór odpowiedniej wartości z zalecanego zakresu zależy od rodzaju i nasilenia wykonywanej pracy, np. przy pracach dorywczych i mało obciążających wzrokowo wystarcza poziom 300 lx.


Ograniczenie olśnienia od opraw oświetleniowych
Bardzo ważnym zaleceniem jest ograniczenie olśnienia odbiciowego pochodzącego od ekranu monitora. W celu spełnienia tego wymagania zaleca się stosowanie opraw oświetleniowych o odpowiednim kształtowaniu bryły światłości. Do oświetlenia stanowisk z komputerami powinno się stosować tzw. oprawy dark-light, których luminancja gabarytowa nie przekracza dopuszczalnej wartości L<=200 cd/m² w strefie kątów powyżej 50^o (licząc od pionu), lub oprawy świecące w półprzestrzeń górną (tzw. oświetlenie pośrednie). Stosowanie opraw oświetlenia pośredniego praktycznie eliminuje olśnienie bezpośrednie i odbiciowe. Może się natomiast wiązać ze znacznym zwiększeniem zużycia energii elektrycznej (o ok. 74% w porównaniu z oświetleniem z oprawami dark-light).


Rozkład luminancji
Istotnym czynnikiem, o którym należy pamiętać, jest równomierny rozkład luminancji na stanowisku pracy. Zaleca się, aby kontrast luminancji pomiędzy poszczególnymi elementami pracy (ekran, dokument itp.) był mniejszy od 1:10.


Rodzaj oświetlenia
W pomieszczeniach z komputerami zaleca się stosowanie oświetlenie ogólnego (sufitowego). Nie jest zalecane stosowanie doświetlania oprawami oświetlenia miejscowego, gdyż najczęściej w takich przypadkach mogą one powodować olśnienie bezpośrednie, odbiciowe i niewłaściwy rozkład luminancji w polu widzenia. Jedynie stosowanie specjalnych opraw oświetlenia miejscowego, które są przeznaczone do pracy przy komputerze i mają odpowiednio ukształtowany odbłyśnik i raster, ograniczające olśnienia od oprawy oraz odbicia na stanowisku pracy, daje korzystne rezultaty i jest dobrze oceniane przez użytkowników.

3-6.5.2. Mikroklimat

Warunki klimatyczne panujące na stanowisku pracy mają bezpośredni wpływ na dobre samopoczucie pracowników oraz wydajność pracowników.

Zalecany zakres temperatury powietrza wynosi odpowiednio:

zimą: 20÷24 ^oC
latem: 23÷26 ^oC

Dopuszczalne wartości wilgotności względnej temperatury z zakresu 20÷26 ^oC powinny być nie mniejsze niż 40%, odpowiednio:

20 ^oC - 60÷80%
22 ^oC - 50÷70%
24 ^oC - 45÷65%
26 ^oC - 40÷60%

W takich warunkach środowiska, tzn. w temperaturze powietrza 20÷26 ^oC oraz wilgotności względnej powietrza z przedziału 45÷65%, zredukowane jest występowanie suchości oczu oraz nadmiernej suchości skóry.

3-6.5.3. Hałas

Hałas podczas pracy przy komputerze może być przyczyną dużej uciążliwości podczas tej pracy. W przypadku wykonywania przy komputerze pracy o dużym stopniu trudności, zaleca się, aby poziom dźwięku nie przekraczał 35÷55 dB(A).