6-2. Elektryczność statyczna i energia
    elektryczna [A]

    dr hab. inż. Włodzimierz Korniluk - Politechnika Białostocka

    6-2.7. Zagrożenia pożarowe od urządzeń elektrycznych

     

          Zagrożenia pożarowe od urzązeń elektrycznych
      fol. nr 31    

      W Polsce urządzenia elektryczne są przyczyną około 9000 pożarów rocznie. Najwięcej pożarów wynika z wad urządzeń elektrycznych, pozostałe są skutkiem błędów w użytkowaniu tego rodzaju urządzeń. Najczęstsze przyczyny omawianych pożarów to:

      • zły stan zestyków lub niewłaściwy dobór aparatów łączeniowych
      • zły stan lub niewłaściwy dobór zabezpieczeń przetężeniowych (nadprądowych) , np. naprawianie bezpieczników topikowych
      • zły stan izolacji lub niewłaściwy rodzaj izolacji elektrycznej
      • nadmierne nagrzewanie się urządzeń elektrycznych podczas ich pracy
      • błędne połączenia lub zwarcia w instalacjach
      • łuk elektryczny
      • brak ostrożności przy pracach spawalniczych
      • niewłaściwe użytkowanie urządzeń grzejnych.

      Zły stan zestyków w aparatach łączeniowych lub w bezpiecznikach topikowych (luźne lub zanieczyszczone zestyki), źle dokręcone (i zanieczyszczone) końcówki przewodów do zacisków lub niewłaściwie połączone przewody aluminiowe (utlenione powierzchnie źle przewodzą) powodują, że w miejscach styku powstaje rezystancja „zestykowa” o dużej wartości. Podczas przepływu prądu na rezystancji tej wydziela się ciepło, następuje nagrzewanie się zestyku, co powoduje utlenianie się jego powierzchni i brak kontaktu elektrycznego. Wydzielające się przy tym ciepło i w wielu przypadkach występujące iskrzenie może doprowadzić do zapłonu izolacji lub innych materiałów. Zmniejszanie się rezystancji izolacji w wyniku starzenia, zanieczyszczenia lub zawilgocenia powoduje wzrost prądu upływu, który również może być przyczyną pożaru.

      Jeżeli zabezpieczenia przetężeniowe, np. bezpieczniki topikowe lub wyzwalacze nadprądowe, mają zbyt duży prąd znamionowy w stosunku do przekrojów przewodów lub do mocy zasilanych urządzeń, które mają zabezpieczać, to mogą one być przyczyną powstania pożaru. W takich przypadkach przy przeciążeniach, a w szczególności podczas zwarć, następuje silne nagrzanie materiału przewodzącego i izolacyjnego, ponieważ urządzenia zabezpieczające nie wyłączają zasilania w odpowiednio krótkim czasie.

      W instalacjach elektroenergetycznych może powstać łuk elektryczny przy zwarciach oraz podczas błędnych czynności łączeniowych. Łuk elektryczny może spowodować nieobliczalny w skutkach pożar, a nawet wybuch, np. w przypadku zwarcia wewnętrznego w aparacie lub urządzeniu zawierającym palny olej mineralny. Częstą przyczyną pożarów jest nieostrożność przy pracach spawalniczych, którym towarzyszy łuk elektryczny.

      Bardzo częstą przyczyną pożarów są ogrzewacze elektryczne, nie posiadające automatycznej regulacji lub ograniczników temperatury oraz pozostawianie w pobliżu łatwo palnych materiałów takich urządzeń grzejnych jak grzałki, lutownice i żelazka.

      Stosuje się następujące sposoby eliminacji i ograniczenia zagrożenia pożarowego od urządzeń elektrycznych:

      • wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, stosuje się wyłączniki przeciwporażeniowe różnicowoprądowe; wyłączniki o znamionowym prądzie wyzwalającym do 500 mA bardzo dobrze spełniają zadanie ochrony przeciwpożarowej
      • wykonuje się instalację i urządzenia tak, aby nie podtrzymywały i nie rozprzestrzeniały pożaru, niezależnie od tego, czy powstał on w nich samych, czy w ich pobliżu - poprzez odpowiedni dobór materialów i osprzetu oraz poprzez zastosowanie odpowiednich zasad montażu
      • instaluje się przewody i kable z izolacją wykonaną z materiałów niepalnych i nie wydzielających chloru ani chlorowodoru w przypadku ich przegrzania; chlorowodór z wodą tworzy kwas solny, który powoduje bardzo duże szkody wynikające z korozji obiektów budowlanych i urządzeń
      • przy długich wiązkach przewodów i kabli zapewnia się ich zwiększoną odporność na działanie ognia, przez zastosowanie odpowiedniej izolacji lub pomalowanie specjalną farbą bądź przez natryskiwanie spienionego tworzywa
      • wykonuje się ognioodporne przejścia przewodów przez przeciwpożarowe ściany i stropy
      • w obiektach, w których łatwo jest wzniecić pożar (np. w lakierniach, stolarniach, itp.), stosowane są tylko niezbędne urządzenia elektryczne i w odpowiednich osłonach
      • w obiektach, w których pożar zagraża życiu wielu osób lub mieniu o dużej wartości (np. kopalnie, samoloty, hotele, itp.), instalacje i urządzenia elektryczne wykonuje się z materiałów, które podczas pożaru wydzielają jak najmniej dymu i toksycznych gazów
      • obiekty budowlane wyposaża się w instalacje piorunochronne
      • Oprawy oświetleniowe, zgodnie ze wskazaniami producenta, dobiera się do:
        - przewidzianego sposobu montażu, np. z zachowaniem odpowiedniej odległości od oświetlanych przedmiotów,
        - stopnia palności podłoża, np. znak „F” w trójkącie równobocznym oznacza możliwość zainstalowania na podłożu normalnie palnym, a taki znak przekreślony – wymaga niepalnego podłoża.