6-4. Drgania mechaniczne (wibracje)

    prof. dr hab. med. Danuta Koradecka - Centralny Instytut Ochrony Pracy- Państwowy Instytut Badawczy
    dr inż. Jolanta Koton - Centralny Instytut Ochrony Pracy- Państwowy Instytut Badawczy
    prof. dr hab. inż. Adam Lipowczan - Główny Instytut Górnictwa
    dr inż. Piotr Kowalski - Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

      6-4.2. Podział drgań mechanicznych i ich źródła w środowisku pracy

        Drgania mechaniczne możemy podzielić w różnoraki sposób w zależności od przyjętych kryteriów Rodzaj niekorzystnych zmian w organizmie człowieka będących następstwem zawodowej ekspozycji na drgania oraz szybkość powstawania tych zmian zależą w istotnym stopniu od miejsca wnikania drgań do organizmu, drgania mechaniczne można podzielić na dwa rodzaje(fol.3) :

            Podział drgań ze wzglęgu na miejsce wnikania do organizmu
        fol. nr 3    

        a) drgania o oddziaływaniu ogólnym (ogólne)

         

        b) drgania oddziałujące przez kończyny górne (miejscowe)

        • drgania o oddziaływaniu ogólnym, przenikające do organizmu człowieka przez jego nogi, miednicę, plecy lub boki (drgania ogólne)

        • drgania oddziałujące na organizm człowieka przez kończyny górne (drgania miejscowe).

        Klasyfikacja drgań mechanicznych na drgania ogólne i miejscowe nie wyklucza innych klasyfikacji, ale jest najbardziej istotna z punktu widzenia oceny narażenia człowieka na drgania w środowisku pracy. Od rodzaju drgań, na które eksponowany jest pracownik, zależy reakcja jego organizmu, różne są więc wartości dopuszczalne ustalone ze względu na ochronę zdrowia dla drgań o oddziaływaniu ogólnym i dla drgań oddziałujących na organizm przez kończyny górne.

        Uwzględniając wprowadzony podział drgań mechanicznych, źródła drgań w środowisku pracy można podzielić również na dwie grupy tj.:

        • źródła drgań o oddziaływaniu ogólnym (fol.4)

              Drgania działające w sposób ogólny (ogólne) i przez kończyny górne (miejscowe)
          fol. nr 5    

              Żródło drgań mechanicznych o oddziaływaniu ogólnym
          fol. nr 6    

              Żródło drgań mechanicznych o oddziaływaniu ogólnym - przykład
          fol. nr 7    

        • źródła drgań oddziałujących przez kończyny górne (fol.5) .


            Żródło drgań mechanicznych oddziałujących przez kończyny górne
        fol. nr 8    

            Żródło drgań mechanicznych oddziałujących przez kończyny górne - przykład
        fol. nr 9    

        Źródłami drgań o oddziaływaniu ogólnym są np.:

        • podłogi, podesty, pomosty w halach produkcyjnych i innych pomieszczeniach, na których zlokalizowane są stanowiska pracy. Oczywiście pierwotnymi źródłami drgań są w tym przypadku eksploatowane w pomieszczeniach lub poza nimi maszyny oraz urządzenia stacjonarne, przenośne lub przewoźne, które wprawiają w drgania podłoże, na którym stoi operator. Przyczyną drgań podłoża może też być ruch uliczny czy kolejowy

        • platformy drgające

        • siedziska i podłogi środków transportu (samochodów, ciągników, autobusów, tramwajów, trolejbusów oraz pojazdów kolejowych, statków, samolotów itp.)

        • siedziska i podłogi maszyn budowlanych (np. do robót ziemnych, fundamentowania, zagęszczania gruntów).

        Źródłami drgań oddziałujących na organizm człowieka przez kończyny górne są głównie:

        • ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym (młotki pneumatyczne, ubijaki mas formierskich i betonu, nitowniki, wiertarki udarowe, klucze udarowe itp.)

        • ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowym (wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe itp.)

        • dźwignie sterujące maszyn i pojazdów obsługiwane rękami

        • źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką przy procesach szlifowania, gładzenia, polerowania itp.).

        Przykłady zawodowej ekspozycji na drgania przedstawiono na foliach (fol.7) i (fol.9).

        fol. nr 7



        fol. nr 9


        Niektóre narzędzia ręczne zaliczane do typowych źródeł drgań miejscowych (np. młoty, pilarki) mogą generować drgania o bardzo dużej amplitudzie, które przenoszone są wtedy przez barki na tułów i głowę. Może to w konsekwencji doprowadzić do wzbudzenia drgań rezonansowych narządów wewnętrznych. W takim przypadku narzędzia ręczne są również źródłami drgań o oddziaływaniu ogólnym.