Projektowanie systemów C-OT-O jako proces jest jednym z etapów przemysłowego procesu realizacji potrzeb. Polega ono na rozwiązaniu wszystkich problemów wynikających z uwzględnienia człowieka jako elementu systemu. Cechą charakterystyczną tego projektowania jest wykonanie projektu działalności człowieka analogicznie do tego, jak projektuje się część techniczną.
Do zadań projektowania układów antropotechnicznych należy między innymi „zgranie” styku człowieka i maszyny. Zastosowanie tego projektowania, zwanego niekiedy projektowaniem ergonomicznym, pozwala rozwiązywać zadanie, z optymalizacją nie pojedynczych działań człowieka-operatora, ale z optymalizacją całej działalności systemu, co ostatecznie prowadzi do poprawy efektywności technicznej i ekonomicznej całego systemu.
| 7-3.3.1. Podstawowe etapy projektowania układów antropotechnicznych |
W projektowaniu ergonomicznym można wyróżnić następujące etapy ( fol. nr 10 ):
- analiza zadania. Bada się i analizuje charakterystyki systemu, strumienie informacji, funkcje poszczególnych części systemu, procesy transformacji wejść w wyjścia, możliwości człowieka w odniesieniu do wykonywania określonych zadań
- rozdział funkcji między człowieka a obiekt techniczny w celu rozwiązania poszczególnych zadań. Rozdział prowadzi się z uwzględnieniem możliwości człowieka i obiektu technicznego oraz w celu optymalizacji działania systemu. Optymalizacja takich systemów ma charakter wielokryterialny - jest polioptymalizacją i wymaga zastosowania specjalnych metod
- analiza funkcji człowieka i ewentualny podział zadań między operatorami. Wynikiem tego etapu mogą być: określone typy i liczby miejsc pracy, zadania wykonywane na poszczególnych stanowiskach, niezbędne informacje w łączności między operatorami
- projektowanie środków wzajemnego powiązania człowieka, obiektu technicznego i otoczenia. Projektując środki przedstawiania i przekazu informacji tworzy się ogólną strukturę miejsca pracy. Obowiązuje tu, wprowadzona przez B. F. Łomowa, zasada aktywnego operatora - tj. takiego, który nie czeka biernie na wydarzenia, ale aktywnie je prognozuje
- projektowanie działalności operatora. Proces ten przebiega równolegle z poprzednimi. Polega on na określeniu struktur i algorytmów (instrukcji) działania operatora, sposobów wykonywania. Określa się tutaj wymagania dotyczące charakterystyk człowieka (objętość pamięci, zdolność koncentracji, szybkość reakcji, emocjonalność itp.), opracowuje się metody treningu i nauki, sprawdza się zgodność systemu z wymaganiami i normami ergonomicznymi
- sprawdzanie wewnętrznej i zewnętrznej zgodności systemu. Podczas tego etapu określa się ergonomiczność systemu i porównuje się wyniki uzyskane z zadanymi wymaganiami.
Podczas projektowania ergonomicznego powinny być realizowane ogólne wymagania sprowadzające się do:
- konieczności zapewnienia zadanych charakterystyk całego systemu, a nie tylko samego obiektu technicznego. Takie charakterystyki, jak: niezawodność, dokładność, wydajność, szybkość działania itp. mają dotyczyć systemu, a nie jego elementów
- zapewnienia maksymalnego wypełniania zasad ergonomii
- zapewnienia przestrzegania dopuszczalnych warunków działania człowieka operatora
- zapewnienia, aby zagwarantowane były sprzyjające warunki pracy człowieka (użytkownika, konsumenta, operatora)
- zapewnienia człowiekowi wygody w eksploatacji OT do tego stopnia, aby nie wymagać od operatora zbyt wysokich kwalifikacji
- opracowania dokumentacji techniczno-ruchowej umożliwiającej operatorowi szybkie opanowanie procesu użytkowania OT.
