W 1991 roku ustanowiono normę PN-91/N-08019 dotyczącą wymagań stawianych dokumentacji technicznej systemów pracy. W normie tej podano zasady sporządzania opisu, a pośrednio - przez skierowanie uwagi projektanta na czynniki ergonomiczne - wskazano na podniesienie poziomu ergonomiczności projektowanych obiektów technicznych.
Wymagania ergonomiczne w dokumentacji technicznej. Dokumentacja techniczna systemów pracy powinna zawierać:
- rysunki złożeniowe stanowiska pracy operatora
- rysunki złożeniowe zespołów funkcjonalnych ilustrujących relacje przestrzenne i siłowe między człowiekiem lub częściami jego ciała a projektowanym zespołem
- program prób i badań ergonomicznych prototypu.
Zasady wykonywania dokumentacji. Przy wykonywaniu dokumentacji należy kierować się następującymi zasadami ( fol. nr 13 ):
- Liczba rysunków złożeniowych stanowiska pracy operatora musi być równa liczbie stanowisk pracy operatora w projektowanym obiekcie.
- Na rysunkach złożeniowych stanowisk pracy należy wyrysować w podziałce rysunku linią ciągłą cienką wg PN-82/N-01616 sylwetkę człowieka - operatora, a na rysunkach zespołu funkcjonalnego zarysy części ciała w zasadniczych pozycjach. Sylwetki powinny reprezentować minimalną (np. gdy decyduje to o zasięgu ruchów) i maksymalną (np. dotyczącą elementów ograniczających przestrzeń) wartość progową wg PN-90/N-08000 z uwzględnieniem płci operatorów.
- W powiązaniu z sylwetkami człowieka - operatora należy zaznaczyć linią dwupunktową cienką wg PN-82/N-01616 granice zasięgu rąk wg PN-90/N-08001 i ruchu stóp wg PN-90/N-08002, w relacji z odpowiednimi elementami sterowniczymi.
- W powiązaniu z sylwetkami człowieka - operatora należy zaznaczyć linią ciągłą cienką wg PN-82/N-01616 granice widoczności w odniesieniu do: śledzenia procesu pracy i jej związków z otoczeniem zewnętrznym systemu C - OT oraz do śledzenia elementów informacyjnych zaangażowanych w danej fazie pracy.
- Należy zaznaczyć linią dwupunktową cienką położenia skrajne i pośrednie elementów sterowniczych.
 |
Zasady
wykonywania dokumentacji
|
|
|
fol.
nr 13
|
Na foliogramie (fol. nr 14) przedstawiono przykład rysunku obrabiarki z zaznaczonymi sylwetkami operatora w zasadniczych pozycjach roboczych.
 |
|
fol.
nr 14 Strefa
pracy operatora szlifierki do płaszczyzn
|
Zastosowane elementy sterownicze muszą mieć opis zawierający:
- przeznaczenie elementu
- wartość sił lub momentów uruchamiających dany element
- kierunki przyłożenia sił i momentów przez operatora (graficznie)
- czas wywierania poszczególnych sił
- częstotliwość uruchamiania (używania danego elementu).
W sytuacji, gdy kodeks pracy nakłada na projektanta obowiązek przestrzegania
wymogów ergonomicznych, omówiona norma pozwala na udokumentowanie jego troski
o bezpieczeństwo pracy i ergonomiczność projektowanych obiektów technicznych.