7-5. Metody modelowe w projektowaniu układów „człowiek-obiekt techniczny-środowisko” |
|
7-5.5. Metody opisu i analizy działalności operatora |
Wyróżnia się dwie kategorie opisów działalności operatora:
7-5.5.1. Opis i analiza działalności na poziomie systemu |
Analiza dowolnej działalności przewiduje jej rozdzielenie na poszczególne składniki wg specjalnie wybranych kryteriów lub cech. W zależności od celu wykonuje się analizę o różnym stopniu detalizacji. Na przykład, podczas analizowania działalności operatora można mieć następujące cele:
Każdy sposób może być wykorzystany również do węższego celu: przystosowania działalności człowieka do maszyny, przystosowania maszyny do człowieka.
Do opisu ogólnych zależności i właściwości działalności operatora na poziomie systemu można używać różnych metod:
Podstawowe metody opisu (analizy) działalności operatorów w systemach można wstępnie scharakteryzować następująco:
|
fol.
nr 13
Tabela 1
|
|
fol.
nr 14
Schemat wieloparametrowo - ważonego opisu systemu
|
|
fol.
nr 15
Metoda opisu organizacji przestrzennej 1
|
|
fol.
nr 16
Metoda opisu organizacji przestrzennej 2
|
|
fol.
nr 17
Metoda opisu organizacji przestrzennej 3
|
|
fol.
nr 18
Metoda opisu organizacji przestrzennej 4
|
7-5.5.2. Podstawowe metody opisu (analizy) działalności operatorów na poziomie operacji |
Na poziomie operacji można stosować następujące metody:
Metoda ta służy do szybkiego przedstawienia poszczególnych charakterystyk działalności człowieka w systemie sterowania.
Na przykład, graf oceny przez operatora wskazań czujnika przedstawiony na foliogramie fol. nr 19 opisuje następujące czynności: operator zamierza włączyć czujnik (p), który może być włączony (A) lub wyłączony (B); jeżeli nie jest włączony, to go włącza (C), następnie sprawdza (q) zgodność wskazań z zadanym programem; jeżeli jest zgodność, to kontynuuje kontrolę pracy systemu (D), jeżeli nie ma zgodności (E), to steruje systemem (F), aby przywrócić zgodność z programem.
|
fol.
nr 19
Metoda grafów
|
Można do takich schematów dołączyć skalę czasową i proces przetwarzania przedstawić w funkcji czasu.
W tej metodzie, opracowanej przez M. Kurke [7], sposoby przetwarzania informacji i działania operatora oznacza się geometrycznymi znakami, a linie łączące znaki obrazują następstwo działań (fol. nr 20).
|
fol.
nr 20
Metoda diagramu etapów operatywnych
|
Algorytm pracy systemu jest rozumiany jako zbiór elementarnych operacji przetwarzania informacji i warunków logicznych, określających kolejność występowania tych operacji, który rozwiązuje postawione zadanie.
Metoda ta daje najlepsze wyniki przy analizie istniejących systemów.
Metoda ta pozwala graficznie przedstawić wszystkie logiczne warunki,
które bierze się pod uwagę podczas rozwiązywania zadań w procesie sterowania.
Na przykład, takim zadaniem może być wykrycie przez operatora przyczyny
tego, że temperatura oleju w silniku przekroczyła dopuszczalną wartość.
Przyczyna może być wykryta na drodze przeglądu warunków logicznych.
Warunki i ich porządek (kolejność) przedstawia się na algorytmach organizacyjnych
(fol. nr 21).
|
fol.
nr 21
Metoda algorytmów (algorytmów organizacyjnych)
|
Przedstawione tu metody modelowania systemów "człowiek - obiekt techniczny
- otoczenie (środowisko pracy)" należy traktować jako uproszczone przykłady.
Przecież prawie we wszystkich modułach niniejszego pakietu edukacyjnego
są wykorzystane różne modele omawianego systemu.